1er Fevriye 1835

Yer    Rezistans
Zordi Rezilyans

Bann aktivite ki ti selebre 1e Fev.2006 par Legliz ti amenn enn rekonesans kontribisyon bann esklav ek zot desandan dan legliz ek dan pei. Ti ena osi piblikasyon Les Noms de La Honte (P. Alain Romaine). Lane apre lane nou pe  aprann ek apropriye bann nouvo paz lavi bann nwar esklav dan Moris. Li sirtou amenn nou plis konpran sitiasyon Pep Kreol dan Moris. Tatamaka, Coutoupa, Alexandre, Damamouve, Zephir, ek Madame Francoise finn parmi bann maron ki ti reziste kont lesklavaz. Sa lane la Komite Diosezin 1er Fevriye pe rann omaz a sa bann dimounn la ek ankouraz reflesyon lor lalit bann maron.

Selebrasyon lalit maron pou 1er Fev.2007  li na pa zis selebre lepase ou eroism bann maron, me li sirtou dan kontex Misyon Kreol fer dekouver bann figir sinbolik, vre ek istorik ki kapav vinn bann sours inspirasyon pou bann Kreol dan Moris. Listwar bann maron montre ki manier bann zom ek fam ki ti konsidere kouma bann meb pran zot destin dan zot lamin ek vinn bann vre konbatan pou dinite imin. Sa konba la na pa kapav less nou indiferan. Dan enn perspektiv liberasyon ekonomik, politik , kiltirel ek  teolozik avek Pep Kreol, Legliz pe donn posibilite a bann desandan esklav gagn fyerte dan zot listwar. Enn listwar ki montre ki anset bann desandan esklav pa finn kourbe. Me si yer finn ena rezistans zordi bann desandan esklav bizin develop rezilians.

Konsep rezilians byin interesan. Li nouvo. Rezilians («resiliency» an angle, «resilience» an franse) ve dir kapasite ki tou dimounn enan pou «fight back» kan li pe viv enn sityasyon difisil. Dapre sa konsep la, ena kat nivo rezilyans: (i) Individi (ii) Fami (iii) Kominote (iv) Sosyete.

Zisteman nou kone ki boukou bann desandan esklav pe bizin «fight back»  pou pran zot plas dan Moris .Li ti bon ki bann katolik angaze dan konba kont lamizer, linzistis ek diskriminasyon inspir zot depi bann Resiliency Programs ki existe dan lezot pei. Rezilyans li enn bon zouti konseptyel ek analitik. Pou sinplifie nou kapav dir ki pou enn group ki viv exklizyon, rezilians kapav vinn depi so bann potansyel kiltirel. Listwar finn montre ki kan enn group imin develop enn kosyans istorik ek ki li pena konplex pou so langaz, so kiltir, ek so listwar se la ki group la konn enn transformasyon sosyal ek politik. Sa ti bizin vre pou bann desandan esklav kan nou pran konesans lalit bann maron. Me bann kondisyon istorik pa finn fer zot kado.

Pep Kreol dan Moris pou ena pou rekonstrir li mem pou li kapav sorti dan so «invisibilité». Se la kot travay lor litirzi ek bann kantik dan Legliz Katolik vinn inportan. Legliz bizin amenn lemerzans enn lafoi  ki liber Pep Kreol.  Li enn de bann defi ki get nou Legliz azordi. Bizin dir ki sa koze «Yer rezistans zordi rezilians» li osi vre dan rapor bann desandan esklav avek zot prop Legliz. Katolik kreol finn konn enn lepok maronaz dan so prop Legliz. Me zordi se samem Legliz ki kapav anasam avek li ed li sorti depi rezistans pou al ver rezilyans.

Jimmy Harmon